მცენარის ახალი ჯიშის გამოყვანის აუცილებლობა ნაკარნახევია მცენარიდან მიღებული მოსავალის რაოდენობრივი და ხარისხობრივი მაჩვენებლების გაუმჯობესების აუცილებლობით, რაც მიიღწევა სასელექციო მუშაობით.

სასელექციო მუშაობა წარმოებს თაობაში შენარჩუნებული სასარგებლო ნიშან-თვისებების მქონე საუკეთესო მცენარეთა გამორჩევის და გამრავლების გზით ისეთი მცენარის ჯიშის მისაღებად, რომელიც სრულად უპასუხებს მის მიმართ წაყენებულ მოთხოვნებს, ამასთან არსებულ ჯიშებთან შედარებით იქნება ახალი, განსხვავებული, ერთგვაროვანი და თაობაში სტაბილური.

მცენარის ახალი ჯიშის გამოყვანის, ან გამოვლენის და გაუმჯობესების პროცესი ადამიანის მიზანმიმართული შემოქმედებითი საქმიანობაა და ასეთი შრომის ნაყოფი კი განეკუთვნება ინტელექტუალური საკუთრების ობიექტს, რომელსაც ესაჭიროება სამართლებრივი დაცვა, რათა ახალი ჯიშის სელექციონერმა ამ ჯიშის გასამრავლებელი მასალის რეალიზაციის გზით მიიღოს მის მიერ გაწეული შრომის და მატერიალური დანახარჯების ანაზღაურება და გარკვეული მოგება, როგორც ჯილდო მიღწეული წარმატების საზღაურად.

საქართველოში ინტელექტუალური შემოქმედების თავისუფლება უზრუნველყოფილია და ინტელექტუალური საკუთრების უფლება ხელშეუხებელია საქართველოს კონსტიტუციის 23-ე მუხლით, ხოლო საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 1101 მუხლის თანახმად მცენარეთა და ცხოველთა ჯიშებზე განსაკუთრებული უფლების დაცვა ხორციელდება მოწმობის გაცემით.

მცენარის ახალი ჯიშის სამართლებრივი დაცვა ხდება სელექციონერისათვის განსაკუთრებული უფლების მინიჭებით, რომლის პირობებს ადგენს შესაბამისი კანონმდებლობა.

მცენარეული წარმოშობის პროდუქტებით საერთაშორისო ვაჭრობის გააქტიურებამ და ამასთან დაკავშირებით სხვადასხვა ქვეყნებში ახალი ჯიშების სელექციონერთა განსაკუთრებული უფლებების მოპოვების მიმართ მოთხოვნებისა და ამ უფლებების დაცვის პირობების უნიფიცირების აუცილებლობამ განაპირობა დაინტერესებული ქვეყნების მიერ მცენარეთა ახალი ჯიშების დაცვის საერთაშორისო კონვენციის მიღება, რომლის ხელმოწერაც მოხდა პარიზში 1961 წელს (ძალაში შევიდა 1968 წელს, გადასინჯული იქნა ჟენევაში 1972, 1978 და 1991 წლებში).

"უპოვ"-ის კონვენციის თანახმად შექმნილია კავშირი, რომლის შტაბბინაც განლაგებულია ჟენევაში და რომლის საქმიანობის ძირითადი მიმართულებაა მცენარეთა ახალი ჯიშების დაცვის სფეროში სხვადასხვა ქვეყნებში მოქმედ კანონმდებლობათა მოთხოვნების ჰარმონიზება და საამისოდ მეთოდური და ტექნიკური დახმარების გაწევა.

საქართველოს პარლამენტის 2005 წლის 11 ნოემბრის ¹ 2079-II-ს დადგენილებით რატიფიცირებული იქნა "მცენარეთა ახალი ჯიშების დაცვის" საერთაშორისო კონვენცია.

სელექციონერად ითვლება პირი,რომელმაც გამოავლინა და გააუმჯობესა ან გამოიყვანა მცენარის ახალი ჯიში, სამუშაოს მიმცემი ან აღნიშნული პირის უფებამონაცვლე.

მცენარის ახალი ჯიშის გამოყენებაზე სელექციონერის განსაკუთრებული უფლების მოქმედების ვადა მისი დარეგისტრირების დღიდან 25 წელია, მრავალწლიანი კულტურებისათვის -30 წელი.

მცენარის ჯიშს აქვს სიახლე, თუ განაცხადის შეტანის დღისათვის ამ ჯიშის გასამრავლებელი მასალა სელექციონერის მიერ ან მისი თანხმობით არ გასხვისებულა გამოყენებისათვის ან|და არ გადაცემულა სხვა გზით მესამე პირისათვის საქართველოს ტერიტორიაზე 1 წლით ადრე; სხვა ქვეყნის ტერიტორიაზე ‘’საქპატენტში’’ განაცხადის შეტანამდე 4 წლით ადრე; ხე-მცენარეების შემთხვევაში - 6 წლით ადრე.

კანონით დაშვებულია გამონაკლისები, როცა ჯიშს აღარ გააჩნია სიახლე, თუმცა არის საფუძველი სელექციონერის უფლების მინიჭებისათვის.

მცენარის ჯიშის განსხვავებულობის, ერთგვაროვნების და სტაბილურობის შემოწმება ხდება ჯიშის ორი ვეგეტაციის განმავლობაში გამოცდის შედეგების მიხედვით, ძირითადად ‘’უპოვ-‘’ის მოთხოვნების შესაბამისად, საქართველოში შესაბამისი აკრედიტაციის მქონე პირის მიერ.

ყველა კულტურაზე, რომელთაც მიკუთვნებულ ჯიშებზე იქნება წარდგენილი განაცხადი მცენარის ახალი ჯიშის რეგისტრაციაზე, კანონის შესაბამისად უნდა იყოს კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტის სახით დამტკიცებული ამ კულტურის ჯიშის გამოცდის მეთოდიკა, რომელსაც ამტკიცებს საქართველოს სოფლის მეურნეობის სამინისტრო.

აღნიშნული მეთოდიკა სავალდებულოა იმ პირისათვის, რომელიც წარადგენს საქართველოს აკრედიტაციის ეროვნულ ცენტრში განაცხადს ამა თუ იმ კულტურის ან კულტურათა ჯგუფს მიკუთვნებული ჯიშების გამოცდაზე განსხვავებულობაზე, ერთგვაროვნებაზე, სტაბილურობაზე, თუმცა კანონმდებლობა უშვებს შემთხვევას, როცა ასეთი გამოცდა შეიძლება ჩატარდეს ან უკვე ჩატარებული იქნა "უპოვ"-ის წევრ სხვა ქვეყანაში.